تعريف بازار مالي در گذشته به محلي براي داد و ستد خلاصه مي‌شد. اما در فراز و فرود رويدادهاي تاريخي، نيازهاي بشر تغيير كرد و تحولات عظيمي در بازارهاي مالي بوجود آورد. امروزه افراد، شركت‌ها و نهادهاي مختلف به دلايل مختلفي از جمله جذب و تأمين مالي، حفظ و افزايش دارايي و بهره‌وري در بازارهاي مالي سرمايه‌گذاري مي‌كنند. در حال حاضر حجم معاملات فاركس چيزي معادل ۷.۵ تريليون دلار در روز است و شايد همين موضوع دليل جذابي براي شناخت و آگاهي از تاريخچه بازار فاركس باشد.
در ادامه به فاركس و روند پيدايش آن در طول تاريخ مي‌پردازيم.
فاركس چيست؟
اگر بخواهيم به سوال بازار فاركس چيست به زبان ساده پاسخ دهيم بايد گفت بازار تبادل ارزهاي خارجي (Forex)، ميدان نبردي پويا و بي‌رحم براي تبادل ارزهاي مختلف جهان است كه در آن، غول‌هاي مالي و معامله‌گران خرد به رقابت نفس‌گير مي‌پردازند. اين بازار غيرمتمركز و عظيم، ارزها را در گردابي از عرضه و تقاضا به هم مي‌آميزد و زمينه‌اي براي كسب سودهاي هنگفت و ضررهاي كمرشكن فراهم مي‌كند. در اين بازار كه طلوع و غروب خورشيد معنا ندارد، نوسانات لحظه‌اي قيمت ارزها، آدرنالين معامله‌گران را به اوج مي‌رساند. تحليل‌هاي فاندامنتال و تكنيكال، ابزارهاي هميشگي فعالان بازار فاركس هستند تا شايد بتوانند رمزگشاي رازِ جهت حركت قيمت‌ها باشند.
مراحل پيدايش بازار فاركس
همانطور كه اشاره كرديم فاركس جايي براي مبادلات ارزهاي رايج دنيا است. اين بازار به بيش‌ترين ميزان نقدشوندگي در ميان ديگر بازارهاي مالي معروفيت دارد. اكثر اشخاصي كه در فاركس فعال‌اند، تاريخچه بازار فاركس را نمي‌دانند. از آنجايي كه عبور از گذرگاه تاريخي هر بازاري در سير تكاملي و روند آن بازار تاثير‌گذار است، پس براي شناخت فاركس بهتر است با چگونگي پيدايش بازار فاركس نيز آشنا شويد. پيدايش بازار فاركس به مراحل زير تقسيم مي‌شود:
تاريخچه: بر اساس تاريخچه، بازار فاركس از قرن نوزدهم و با ايجاد نظام نرخ ارز ثابت آغاز شد.
ظهور تكنولوژي: با پيشرفت تكنولوژي و به وجود آمدن اينترنت، تغييرات در بازار فاركس نيز ايجاد شد و مبادلات در بازار فاركس به صورت آنلاين آغاز شد.
افزايش شفافيت: با پيشرفت فناوري، شفافيت در بازار فاركس بهبود يافت و معاملات با جزئيات بيشتري پيش رفتند.
رشد نرخ‌ها: در اين مرحله، نرخ‌ها به دليل تقابل نرخ هاي ارز ملي و خارجي، كه به صورت جفت ارز مقابل يكديگر قرار گرفتند رشد خود را آغاز كردند و روند بازار رو به رشد و توسعه شد.
تبديل به بازار بين‌بانكي: در ابتدا، بازار فاركس تعداد محدودي از بانك‌ها و موسسات مالي را دربرمي‌گرفت. اما با پيشرفت تكنولوژي و ايجاد شبكه‌هاي الكترونيكي، فضايي براي شركت‌ها و فعالان جديد فراهم شد. اين تحول باعث افزايش رقابت و نوآوري در بازار فاركس شد و مبادلات بالاتري صورت گرفت. به ويژه با توجه به فناوري‌هاي پيشرفته مبتني بر الگوريتم‌هاي بروز مالي، حجم معاملات در بازار بين‌بانكي به شدت افزايش يافت و اين بازار به يكي از پرفروش‌ترين و پرحجم‌ترين بازارهاي مالي جهان تبديل شد.
توسعه فعالان و تجارت: رفته‌رفته تعداد فعالان در بازار فاركس رشد يافت و تجارت در اين بازار به شكل گسترده‌تري انجام شد.
رقابت و نوآوري: در مرحله نهايي، با وجود تمام ابزارها و عوامل پييش‌رونده بازار فاركس به يك بازار بسيار رقابتي تبديل شد و نوآوري‌هاي جديد در اين بازار انجام شد.
رويدادهاي مهم در شكل گرفتن بازار فاركس
رويدادهاي مهم در برهه‌هاي مختلف تاريخي تاثيرات چشم‌گيري بر بازار فاركس گذاشته‌اند كه باعث تغييراتي در بستر و ساختار بازار فاركس شده‌اند. به برخي از اين رويدادها در زير اشاره خواهيم كرد.
- ايجاد نظام نرخ ارز ثابت در قرن نوزدهم باعث شكل گيري ايده اوليه بازار فاركس شد.
- قطع دستور مركزي نرخ ارز در دهه ۱۹۷۰كه بازار فاركس را به طور مستقيم تحت تاثير قرار داد و باعث باز شدن بازار به صورت جهاني شد.
- پيشرفت تكنولوژي و ايجاد شبكه‌هاي الكترونيكي كه امكان معاملات آنلاين در بازار فاركس را فراهم كرد.
- افزايش شفافيت و اطلاعات بيشتري كه در اختيار معامله‌گران قرار گرفت و بازار را بهبود بخشيد.
- رقابت بين فعالان در بازار كه باعث نوآوري‌هاي مختلف شد و بازار فاركس را به توسعه و بهبود رساند.
- افزايش فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري به دليل دسترسي آسان‌تر به بازار فاركس و جذابيت اين بازار براي سرمايه‌گذاران جديد.
عملكرد بازار فاركس در عصر قديم
در قديم، بازار فاركس به صورت محدودتر و غيررسمي عمل مي‌كرد. معاملات ارز به صورت غيررسمي و دست به دست انجام مي‌شدند و نرخ ارزها بر اساس توافقات ميان معامله‌كنندگان تعيين مي‌شد. با روي كار آمدن ارزهاي ملي و انجام معاملات بين‌المللي و پيشرفت تكنولوژي و ايجاد شبكه‌هاي الكترونيكي، بازار فاركس آنلاين و به بازار بين‌بانكي تبديل شد و مبادلات به شكل الكترونيكي و با استفاده از الگوريتم‌ها صورت گرفت. اين تحول باعث افزايش شفافيت و فعاليت بيشتر در بازار فاركس شد و اين بازار به يكي از پرفروش‌ترين و پرحجم‌ترين بازارهاي مالي جهان تبديل شد.
عملكرد بازار فاركس در عصر جديد
در حال حاضر بازار فاركس يكي از بزرگترين و پوياترين بازارهاي مالي جهان است كه به صورت آنلاين و بين‌بانكي عمل مي‌كند. در اين بازار، معاملات ارز به صورت فوري و آنلاين انجام مي‌شود و تكنولوژي‌هاي پيشرفته مبتني بر الگوريتم براي انجام معاملات استفاده مي‌شود. شفافيت بالا و دسترسي آسان به اطلاعات، به معامله‌گران اين امكان را مي‌دهد كه تصميمات بهتري براي معاملات خود بگيرند. رقابت بين فعالان در بازار و بستر متنوعي براي عرضه نمادهاي معاملاتي ديگر مانندكاموديتي‌ها، بازار سهام و ارزهاي ديجيتال، بازار فاركس را ارتقا بخشيده و فرصت‌هاي بيشتري براي سرمايه‌گذاري به وجود مي‌آورد. به طور كلي، عملكرد بازار فاركس به شكل امروزي بسيار پويا و فعال است و تأثيرچشم‌گيري در اقتصاد جهاني دارد.
تاريخچه پيدايش بازار فاركس در ايران
تاريخچه بازار فاركس در ايران با روي كار آمدن سلطنت پهلوي در ايران و تاسيس بانك مركزي در اين دوره برمي‌گردد و ما شاهد نظارت بيشتر بر اين معاملات ارزي در ايران بود و تا حدودي اين معاملات ساماندهي شدند.
اما اوج بازار فاركس در ايران را مي توان به دهه 80 شمسي نسبت داد. در اين دوره كه با افزايش دسترسي به اينترنت و اطلاعات همراه بود، افراد بيشتري به سمت معاملات فاركس جذب شدند.
اكنون با پيشرفت تكنولوژي و شبكه‌هاي مجازي بازار فاركس از اهميت ويژه‌اي در ميان معامله‌گران ايراني برخوردار شده است و افراد متخصص و موفقي در اين جامعه فعاليت مي‌كنند.
جمع‌بندي
در انتها به عنوان جمع‌بندي در اين مقاله گفتيم كه تاريخچه بازار فاركس به قرن نوزدهم باز مي‌گردد، زماني كه نظام نرخ ارز ثابت به وجود آمد. اين نظام اجازه مبادله ارزهاي مختلف را با تعيين يك نرخ ثابت به ارز ملي مي‌داد. در دهه ۱۹۷۰ با قطع دستور مركزي نرخ ارز براي ارزهاي مختلف، بازار فاركس به صورت جهاني باز شد و مبادلات ارز به صورت آزاد انجام گرفت. اين تغييرات منجر به تشكيل بازاري بين‌بانكي مبتني بر شبكه‌اي آنلاين شد كه در نتيجه آن توسعه و رشد بازار فاركس حاصل شد. از آن زمان به بعد، بازار فاركس تبديل به يكي از بزرگترين بازارهاي مالي جهان شد و فرصت‌هاي بسياري براي سرمايه گذاري رشد منابع مالي به وجود آورد كه اين روند رشد و گسترش همچنان ادامه دارد. اميدواريم اين مطلب براي شما مفيد واقع شده باشد.
