سفر به ماكو، با جاذبه‌هاي گردشگري و آثار تاريخي بسياري همراه است. اين شهر در آذربايجان غربي، محلي براي مرور تاريخ گذشتگان اين مرزوبوم خواهد بود؛ يكي از آثار جامانده در اين شهر، قره كليساست. قره كليسا، اولين كليسا جهان مسيحيت و يكي از زيباترين و پرنقش‌ونگارترين كليساهاي ارمنيان، در جنوب شهر ماكو محسوب مي‌شود. اين كليسا باشكوه داستان‌هاي جذابي را در دل خود نگه داشته است و با معماري شگفت‌انگيزش، هنر معماران زمان خود را به نمايش مي‌گذارد. براي تماشا اين اثر خيره‌كننده، بليط هواپيما ماكو را رزرو و براي سفر آماده شويد.
تاريخچه قره كليسا
بر اساس روايت موسس خورناتسي، مورخ مشهور ارمني، تاريخ ساخت قره كليسا، اوايل دوره مسيحيت است. اين كليسا بر مزار تاتائوس مقدس بنا شد، ساختمان اوليه اين كليسا، به اوايل سده سوم برمي‌گردد و از آن زمان تا كنون، يكي از زيارت‌گاه‌هاي مهم مسيحيان ارمنستان بوده است. كليسا تاتائوس مقدس، توسط معماري به نام گريگور روشنگر بنا شد؛ اما اطلاعاتي در مورد اين معمار در دسترس نيست. اولين اسقف كليسا كاراپت، زنون گلاك، در كتاب معروف خود، تاريخ دارون، نام سازنده اين كليسا را آورده است. از سده نهم ميلادي، داستان‌هاي بسياري درباره اتفاقات قره كليسا از زبان مورخان ارمني شنيده مي‌شود.
داستاني از قره كليسا
در زبان ارمني قره كليسا را با نام سورپ تادئوسي وانك مي‌شناسند. قره كليسا بر مزار يكي از حواريون حضرت مسيح به نام تاتائوس بنا شده است؛ بر اساس اسناد موجود، بعد از شهادت تاتائوس، اين كليسا توسط جانشين پادشاه ارمنستان ساخته شد. تاتائوس در سال 40 ميلادي به دعوت آبكار، پادشاه ارمنستان براي تبليغ دين مسيحيت، راه ارمنستان را در پيش گرفت. با مرگ آبكار، شخصي به نام سانادروك، به پادشاهي ارمنستان رسيد. سانادروك و دخترش ساندخت، به دين مسيح روي آوردند؛ اما كمي بعد، سانادروك دين مسيح را ترك كرد و به مخالفت با تاتائوس پرداخت.
پادشاه توانست در سال 66 ميلادي، تاتائوس و همراهانش را دستگير كند و پس‌از شكنجه به قتل برساند؛ ساندخت، دختر پادشاه نيز، يكي از همراهان تاتائوس و افرادي بود كه به دين مسيحيت ايمان آورده بودند. تاتائوس در مكاني كه امروز به قره كليسا معروف است، دفن شد؛ در ابتدا روي قبر او، نمازخانه كوچكي بنا كردند كه در قرن هفتم ميلادي به كليسايي بزرگ تبديل شد. بر اساس روايات ديگر، تاتائوس در هنگام ورود به ارمنستان و تبليغ دين مسيحيت، براي پيروان خود يك كليسا ساخته بود. پس‌از قتل تاتائوس توسط پادشاه ارمنستان، او را در محراب اين كليسا به خاك سپردند. ساندخت، دختر پادشاه نيز در نزديكي اين كليسا دفن شده است.
موقعيت مكاني قره كليسا
قره كليسا يكي از مكان‌هاي ديدني آذربايجان غربي و شهرستان ماكو است كه در نزديكي روستا قره كليسا، در 7 كيلومتري جاده چالدران به قره ضياالدين و جنوب شهر ماكو قرار دارد. همچنين قره كليسا در شرق چالدران و در منطقه سيه‌چشم و در 20 كيلومتري چالدران واقع شده است. ساختمان كليسا در منطقه كوهستاني چالدران و در تپه كم ارتفاعي در دامنه كوه قرار دارد كه از سمت مشرق، بر دره كم‌عمقي مشرف است.
معماري قره كليسا
معماري بي‌نظير و چشم‌نواز قره كليسا، در ميان ديگر كليساهاي ايران، زبانزد است و ويژگي‌هاي خاص و منحصربه‌فردي دارد. اين اثر باستاني با داستان‌هاي شاهنامه مزين شده است و زيبايي خيره‌كننده‌اي را به نمايش مي‌گذارد. نقش‌برجسته‌هاي قره كليسا در نهايت زيبايي و ظرافت، توسط هنرمندان خوش‌ذوق و بامهارت طراحي و اجرا شده‌اند. اين كليسا با ديوارهاي بلند و برج و باروها، در مساحت 6.285 متر مربع محصور شده است. قره كليسا كه شباهت بسياري به كليسا اچميادزين ارمنستان دارد، به دو بخش تقسيم مي‌شود؛ بخش قديمي با سنگ‌هاي تراشيده و سياه ساخته شده است و بخش جديد با سنگ‌هاي سفيد و دو گنبد زيبا در اندازه‌هاي 18 و 24 متر تزيين شده‌اند.
در اطراف اين كليسا، 44 درب مي‌بينيد؛ همچنين دو حياط شرقي و غربي و 47 اتاق نيز دارد كه راهبان، طلبه‌ها، محققان و نويسندگان، نگهبانان كليسا و كتابخانه از آن‌ها استفاده مي‌كنند. در قسمت زيرين اتاق‌ها، زيرزميني وجود دارد كه به ناهارخوري، آشپزخانه، آسياب، عصارخانه، دخمه‌اي براي نگهداري غذا اختصاص داده شده است. اگر در قسمت انتهايي به كليسا نگاه كنيد، تمام بنا را به شكل يك ساختمان مي‌بينيد. اين بنا برخلاف معابد اوليه ارمني‌ها كه مربع هستند، به‌شكل مستطيل ساخته شده است. در زلزله سال 1391، تنها قسمت شرقي آن محفوظ ماند، اين قسمت كه با سنگ سياه ساخته شده است شامل محراب، اتاق‌هاي جانبي، محوطه جلو محراب و گنبدي كوچك مي‌شود.
در قسمت خارجي قره كليسا، طرح‌هايي از معماري شامل نقش‌هايي از گل‌بوته‌ها، تصاوير انساني، اشكالي از حيوانات و نقوشي از وقايع داستاني ديده مي‌شود. ديوارهاي دفاعي اطراف كليسا و ورودي اصلي آن، حكم قلعه را دارد و از چهار جهت، پنج برج ديده‌باني به‌شكل يك قوس قرار گرفته است. مقبره ساندخت، شاهزاده ارمني كه داستانش را خوانديد، بر بالا تپه‌اي در مجاورت كليسا قرار دارد. نقش‌برجسته‌هاي بسياري روي دروازهاي بيروني كليسا، طراحي شده است؛ در محوطه داخلي نيز، يك حوض سنگي و چند قبر وجود دارد. اگر به سقف كليسا نگاهي بيندازيد، سنگ‌هاي مرمر سياه و سفيد، جلوه‌اي خاص به آن بخشيده است؛ در محوطه داخلي و روي ديوارها، محلي را براي روشن‌كردن شمع، اختصاص داده‌اند.
مرمت و بازسازي قره كليسا
ساختمان قره كليسا در طول تاريخ، بارها غارت و به‌دليل بلاياي طبيعي مانند زلزله تخريب شده است. براي اولين‌بار، با حمله چنگيزخان مغول، قسمت زيادي از كليسا از بين رفت؛ اما كليسا در زمان حكومت هلاكوخان با كمك خواجه نصيرالدين طوسي مرمت و بازسازي شد. در قرن 14 ميلادي نيز، زلزله مهيبي، موجب تخريب اين اثر تاريخي شده است كه توسط اسقف زاكاريا و دو برادر او به نام‌هاي پطروس و سركيس در طول 10 سال، تعمير و بازسازي شد. علاوه‌بر اين قره كليسا، در سال 1691 ميلادي، با سنگ‌هاي سياه مرمت شده است و در سال 1810، به دستور سيمون بزنوني، اسقف ماكو، با سنگ‌هاي سفيد، بازسازي شد. به دستور سيمون بزنوني، تخته سنگ‌هاي مرمر سفيد از منطقه قرخ بلاغ و شاورشان را به ضلع باختري كليسا، منتقل كردند تا كليسا قديمي را بازسازي كنند. ساختمان جديد كليسا در دوران قاجار به فرمان عباس ميرزا، به بخش قديمي اضافه شد؛ كليسا جديد با سنگ‌هاي سفيد و با الهام از كليساي جامع اچميادزين ارمنستان، نمايي بي‌نظير دارد.
با فلاي تودي نگاهي به تاريخچه قره كليسا بيندازيد
براي سفر و خريد بليط هواپيما ماكو، به وب‌سايت‌هاي آنلاين مراجعه كنيد. وب‌سايت آنلاين فلاي تودي با ارائه خدمات راهنما سفر، پيگيري و پشتيباني 24 ساعته، سفري آسان، راحت و سريع را براي شما فراهم مي‌كند. كافيست اطلاعات سفرتان را در اين وب‌سايت وارد، گزينه مورد نظرتان را انتخاب و رزرو كنيد. براي خريد بليط مورد نظر به درگاه بانكي وارد شويد و از طريق كارت بانكي عضو شتاب، هزينه مورد نظر را پرداخت كنيد. اكنون اطلاعات بليط، به شماره تلفن همراه يا آدرس ايميلتان، ارسال خواهد شد.
